Besim i përsosur dhe vepër e mirë

Besim do të thotë t’i konfirmosh dhe t’i pranosh bazat, të cilave u është vërtetuar në mënyrë absolute saktësia e tyre, që pejgamberët i kanë marrë nga Allahu Teala për t’ua predikuar njerëzve. Konfirmimi me zemër në besim është themelor. Ndërsa pohimi me gjuhë është i nevojshëm për ta njohur njeriun se është prej myslimanëve dhe nga përqasja për të punuar sipas atij besimi. Dijetarët e havarixhëve, shiave dhe mutezilëve kanë vënë edhe kushtin e veprës për vlefshmërinë e besimit.

Në qendrën e fesë ndodhet besimi. Të gjitha fushat e jetës fitojnë vlerë dhe kuptim sipas kësaj qendre. Mohimi i besimit është në mospërputhje me të kuptuarit.

Edhe pse ndërmjet dijetarëve myslimanë është çështje shumë e debatuar tema nëse vepra është apo jo një pjesë e besimit, askush nuk ka parashtruar ndonjë kundërshtim për faktin se ndërmjet besimit dhe veprës ka një lidhje mjaft të fortë nga këndvështrimi i tërësisë së jetës fetare. Sepse, besimi ndaj dispozitave bazë të fesë e bën të domosdoshëm sistemimin e jetës sipas atyre dispozitave. Reflektimi i besimit në jetë shikohet nëpërmjet veprës. Besimi e bën veprën më produktive dhe të kuptimtë. Ndërsa vepra është shkak për forcimin e besimit. Mendimi i dijetarëve të Ehli Sunetit, të cilët nuk e konsiderojnë veprën si një pjesë të besimit, nuk do të thotë se vepra është e parëndësishme dhe se mjafton vetëm pohimi me gjuhë. Ky mendim i Ehli Sunetit është vetëm për të refuzuar mendimin e havarixhëve dhe mutezilive, të cilët thonë se njeriu mund ta humbasë cilësinë e besimtarit për shkak të mangësisë së veprës. Për këtë arsye, ky mendim duhet të komentohet në këtë formë: “Përderisa një njeri vazhdon të besojë me zemër, ai duhet të konsiderohet besimtar.”

Një njeri që e thotë shehadetin duke besuar, domethënë, një njeri që i beson njësimit të Allahut Teala dhe i pranon e përvetëson profecinë e Hz. Muhamedit (s.a.s.) dhe bazat e Islamit që ai i ka marrë nga Allahu i Madhëruar dhe ua ka predikuar njerëzve, konsiderohet besimtar. Në këtë mënyrë, ai shpëton nga të qëndruarit e përhershëm në Xhehenem.

Çështja nuk është vetëm për të shpëtuar nga të qëndruarit e përhershëm në Xhehenem, por që njeriu të përparojë drejt përsosmërisë duke e ndërtuar veten moment pas momenti nën ndriçimin e shpalljes, të përparojë duke u përpjekur sa më shumë për ta fituar pëlqimin e Zotit (xh.xh.) dhe të arrijë pjekurinë e një “besimtari shembullor e të përsosur”. Të mos harrojmë se kjo është e mundur vetëm nëse kemi një besim në gradën “jakin” dhe duke e zhvilluar e mbrojtur këtë besim me vepra të mira. Besimi pa vepra të mira është si pema pa fruta. Besimi i vërtetë është besimi që jep fryte në formën e veprave të mira.

Të thuash: “Besova.” – është një shprehje vullneti. Njeriu hyn në kufirin e Islamit duke thënë shehadetin. Siç e bën nënshtetësia të domosdoshëm zbatimin e ligjeve të shtetit, edhe ai njeri që deklaron se është besimtar është i obliguar t’i zbatojë rregullat e Islamit në raport me mundësinë që ka. Ky zbatim i ligjeve të Islamit e tregon veten në praktikimin e tyre.

Një besim që nuk reflektohet në vepra përbëhet nga një pohim abstrakt. Vepra është specifika më e rëndësishme që e ndan filozofinë nga religjioni. Shkaku që pejgamberët janë më ndikues se filozofët është se ata kanë sjellë një sistem të lidhur me praktikën dhe një stil jete. Mbi të gjitha, ata e kanë zbatuar pikërisht vetë këtë sistem.

Jeta nga një këndvështrim është provim i nënshtrimit ndaj Zotit (xh.xh.). Në fakt, ky është edhe qëllimi i krijimit tonë. Ky provim realizohet me vepër, madje, me veprën më të bukur. Allahu Teala thotë në Kuranin Fisnik: “Ai i ka krijuar jetën dhe vdekjen, për t’ju provuar se kush prej jush do të veprojë më mirë; Ai është i Plotfuqishmi dhe Falësi i madh.” (Mulk, 2)

Për shkak të lidhjeve të forta që kanë me njëri-tjetrin, besimi dhe vepra e mirë janë përmendur bashkë në gjashtëdhjetë e dy vende të Kuranit Fisnik. Madje, disa dijetarë besimin e kanë konsideruar vepër të zemrës. Në përgjithësi besimi shpreh veprat në lidhje me zemrën, ndërsa Islami shpreh veprat në lidhje me trupin. Ndërsa adhurimi i Allahut Teala sikur e shikon Atë, është grada e Ihsanit.

Kur besimi të forcohet dhe të kthehet në një gjendje kënaqësie, edhe veprat nuk janë më të vështira. Si rezultat, bëhen të dëshiruara. Tri janë shenjat e një besimi që i është arritur shija dhe kënaqësia. I Dërguari i Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të, e ka shprehur kështu këtë çështje: “Kush i ka tre gjëra, ai do ta shijojë ëmbëlsinë e besimit. Të jetë Allahu dhe profeti (a.s) më i dashur se çdo gjë tjetër, ta dojë tjetrin vetëm për hir të Allahut dhe të urrejë kthimin në mosbesim, siç urren të hidhet në zjarr” (Tedrixhi Sarih, hadithi nr: 9.) Dashuria ndaj Allahut Teala dhe të Dërguarit të Tij (s.a.s.), është e mundur vetëm duke vepruar në përputhje me pëlqimin e tyre. Ai që është i sinqertë në dashuri nuk heziton për t’i plotësuar kërkesat e atij që e do. Allahu i Lartësuar dhe i Dërguari i Allahut (s.a.s.), asnjëherë nuk kërkojnë prej nesh gjëra që nuk mund t’i bëjmë dot, sepse ata na duan ne më shumë seç e duam ne veten tonë.

Vepra që kërkohet prej nesh nuk është një vepër e zakonshme, por një vepër e mirë, madje, më e mira. Të jetosh do të thotë të veprosh. Prandaj, e rëndësishme është që veprat të jenë të mira dhe të dobishme. Kur Allahu Teala flet për cilësitë e besimtarëve që do të shpëtojnë, shprehet: “Të cilët shmangen nga gjërat e kota dhe të padobishme.”(Mu’minun, 3) Edhe i Dërguari i Allahut, alejhi’s-selam, ka thënë: “Shenja që tregon se njeriu është myslimani i mirë, është lënia e gjërave të padobishme.”(Tirmidhi, Zuhd, 11.)

Harxhimi i kohës me vepra të padobishme në këtë botë ku kemi ardhur për t’u sprovuar nuk është një punë që mund ta bëjë një besimtar i vetëdijshëm. Për këtë arsye, të gjithë jetën e kësaj bote, e cila është sa një orë, duhet ta kalojmë nga fillimi e deri në fund me bindje dhe përkushtim ndaj Allahut të Madhëruar. Kjo botë është vendi i nënshtrimit ndaj Allahut Teala, ndërsa bota tjetër është vendi i shpërblimit. Këtu bëhet fjalë për besimtarin e përsosur. Ndërsa ata që nuk e marrin seriozisht botën e përhershme, gjithmonë i pret pendimi. Vlerësimi i mundësive dhe shanseve që ka dhënë Allahu i Lartësuar duke e shndërruar të përkohshmen në të përhershme, do të ishte vepra më e zgjuar. Mirësitë prej të cilave njeriu nuk përfiton, nuk janë mëshirë por vështirësi. Llogaria është e pashmangshme në këtë botë dhe në botën tjetër. I Dërguari i Allahut, alejhi’s-selam, ka thënë: “Robi nuk mund të largohet nga audienca e Zotit Ditën e Kiametit pa u marrë në llogari për katër gjëra:

-Ku e ka harxhuar jetën?

-Çfarë veprash ka bërë?

-Ku e ka fituar dhe shpenzuar pasurinë?

-Ku dhe si e ka vjetruar trupin?”(Tirmidhi, Kijamet, 1.)

Fetaria nga një pikëpamje është marrëveshje me Allahun dhe të Dërguarin e Tij (s.a.s.). Pejgamberi ynë i nderuar ua ka marrë fjalën sahabëve të tij në çështje të ndryshme. Një herë mori fjalën prej sahabëve të nderuar për të “mos i shoqëruar ortak Allahut asnjë gjë, për të mos vjedhur, për të mos bërë imoralitet, për të mos e vrarë njeriun, të cilin Allahu e ka bërë të paprekshëm, përveçse kur të ketë ndonjë arsye të ligjshme, për të mos i vrarë fëmijët, për të mos shpifur tani dhe në të ardhmen dhe për t’iu bindur atij në çështjet e ligjshme”. (Buhari, Iman, 11; Muslim, Hudut, 41; Tirmidhi, Hudut, 12.)

Problemet e myslimanëve gjithmonë kanë buruar nga dobësia në besim dhe mangësia në vepra. Myslimanët e parë, të cilët kishin besim të përsosur dhe vepra të mira, i gjunjëzuan armiqtë e fuqishëm në epokën e lumturisë dhe për një kohë të shkurtër mundësuan përhapjen e shpejtë të Islamit në shumë vende të botës.

Jetën është e mundur që ta shndërrojmë në adhurim me nijet të mirë dhe përpjekje. Qëllimi i përbashkët i myslimanëve është në mirësi. Edhe Allahu i Lartësuar dëshiron kështu: “Çdokush ka një drejtim nga i cili kthehet. Pra, bëni garë me njëri-tjetrin për punë të mira. Kudo që të gjendeni, Allahu do t’ju mbledhë të gjithëve; Ai është i Fuqishëm për çdo gjë.” (Bakara, 148) Në Islam është inkurajuar gara në fitimin me rrugë të lejuara, është lejuar gara për harxhimin në rrugë të duhura, është inkurajuar gara në marrjen e dijes e urtësisë dhe në të vepruarit me to. Një garë e tillë nuk është konsideruar zili, por është vlerësuar si ambicie pozitive.

Jeta e të Dërguarit të Allahut (s.a.s.), i cili është shembull për ne në çdo çështje, është aksion nga fillimi e deri në fund. Ai në përgjithësi i ka kaluar netët me Zotin (xh.xh.) dhe ditët me robërit. Përveç të tjerash, na ka këshilluar që ta mbjellim fidanin që kemi në dorë, edhe nëse është duke ndodhur Kiameti. Çdo vepër e mirë që bën njeriu është lëmoshë. I Dërguari i Allahut (s.a.s.), ka thënë në lidhje me këtë çështje: “Njeriu duhet të japë lëmoshë për çdo nyje të tij në çdo ditë që ka dhënë Allahu:

-Të pajtosh dy vetë është lëmoshë.

-Të ndihmosh dikë për të hipur në kafshën e tij apo t’i ndihmosh për të ngarkuar ngarkesën në kafshën e tij, është lëmoshë.

-Të thuash një fjalë të mirë është lëmoshë.

-Të largosh nga rruga ndonjë gjë që i shqetëson kalimtarët është lëmoshë. Të urdhërosh të mirën dhe të ndalosh nga e keqja është lëmoshë.

-T’i buzëqeshësh vëllait është lëmoshë.”(Rijazu’s-Salihin, Hadithi nr: 19, 124, 250.)

Njeriu i mençur nuk e harxhon kot kapitalin e jetës. Ai bën përgatitjet e duhura për ditët e ardhshme dhe jetën e përhershme. Po ashtu, nuk e kalon kohën me imagjinata dhe iluzione. I Dërguari i Allahut, paqja dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të, e përkufizon kështu njeriun e mençur dhe atë të mjerë: “I mençur është ai që e sundon veten dhe që punon për jetën pas vdekjes. Ndërsa i mjerë është ai që shkon pas dëshirave të tij dhe shpreson prej Allahut gjëra boshe.” (Ramuz, 1/229.)

Një besim që nuk shndërrohet në vepra, por që përbëhet vetëm prej fjalëve, nuk të shpie te shpëtimi i vërtetë. Në këtë botë të sprovës besimi duhet të vërtetohet me vepra. Allahu i Madhëruar thotë në Kuranin Fisnik: “Vërtet mendojnë njerëzit, se do të lihen të thonë “Ne besojmë”, pa u vënë në provë?! Ne i kemi sprovuar ata që kanë qenë para tyre, në mënyrë që, Allahu t’i dallojë ata që thonë të vërtetën dhe ata që gënjejnë.”(Ankebut, 2-3) “Atyre, që besojnë dhe bëjnë vepra të mira, me siguri që do t’ua shlyejmë të këqijat dhe do t’u japim shpërblim më të mirë se puna që kanë bërë.” (Ankebut, 7)

Njeriu fiton vlerë me veprën e tij. Siç ka thënë edhe Zija Pasha: “Njeriut i shihet puna, jo guna.” Napoloni ka thënë: “Fjalët boshe janë sëmundje.” Një njeri që nuk punon është si një makinë e dalë prej varrezave të makinave. Allahu Teala thotë: “Njeriu do të ketë vetëm atë për të cilën ka punuar.” (Nexhm, 39) “Thuaj: “Punoni, se Allahu, i Dërguari i Tij dhe besimtarët do të shohin punën tuaj. Së shpejti do të ktheheni tek Ai që di të dukshmen dhe të padukshmen e Ai do t’ju njoftojë për atë që keni bërë.”(Teube, 105)

Përfundimisht, kuptimi i jetës dhe qëllimi i nënshtrimit ndaj Zotit është që të kemi një besim të përsosur, zbukurimi i këtij besimi me vepra të mira dhe fitimi i pëlqimit të Allahut Teala… Zoti (xh.xh.), na bëftë prej atyre që e arrijnë këtë! Amin!…