Është e vështirë të jesh në rrugën e drejtë, sepse të jesh në këtë rrugë do të thotë të jesh nga të mirorientuarit. ″Mustakim″ do të thotë të jesh në rrugën e drejtë. ″Istikamet″ në aspektin gjuhësor do të thotë të vendosësh diçka në vendin e vet, kurse në terminologjinë islame do të thotë të kërkosh nga fuqiploti prezencën tënde në tevhid dhe pozicionimin në mënyrën më të saktë të mundshme në këtë lloj filozofie, gjithashtu ajo do të thotë edhe të respektosh kufijtë e Allahut. Istikameti është i vështirë. Sepse ai kërkon kapërcimin e veseve, shmangien nga forma pa thelb dhe qëndrimin para Zotit me sinqeritet të plotë. Për këtë Pejgamberi (a.s.) thotë: ″Edhe pse nuk do të mundeni tërësisht, përpiquni të jeni në rrugën e drejtë.″ më pas ai thekson duke thënë: ″ Vepra më e mirë e juaja është falja e namazit. Kurse abdesin në mënyrë të vazhdueshme e aplikojnë muminët.″ (Muvatta, Taharet, 4; Ibn Maxhe Taharet, 4; Ibn Hanbel 5, 280). Nga ky hadith kuptohet se një person i cili falë namazin dhe përpiqet të jetë vazhdimisht me abdes nuk mund apo nuk duhet të jetë kundërshtar me veprimet e veta.
Istikamet është të jetuarit në përputhje me sunetin e profetit në kufijtë maksimal të sinqeritetit duke mos kaluar në asnjë lloj teprie por duke mos lënë gjithashtu edhe gjë mangët. Në këtë lloj istikameti ka veprim dhe aksion. Ruajtësit e istikametit në aktivitetin e tyre përfshihen me të gjitha energjitë duke ndjekur rrugën e mesme… Qëllimi dhe orientimi i tyre është vetëm për kah Zoti. Veprat i konsultojnë me sunetin e profetit. Teprimi dhe mangësimi shkatërrojnë sunetin kurse veprimi, si formë pa thelb, së bashku me neglizhencën shkatërrojnë aksionin. Kështu njeriu shkëputet nga istikameti apo rruga e drejtë. Shpëtimi është vetëm në rrugën e mesme. Istikameti është shkalla e përsosmërisë së çdo gjëje. Çdo e mirë mundet të shfaqet në fushën e realitetit nëpërmjet istikametit. Fjala, vepra, gjendja dhe puna e atij që nuk është në istikamet janë përpjekje të kota. Allahu (xh.sh.) në lidhje me këtë në një ajet thotë: ″Mos u bëni si ajo gruaja që e shprish dhe e bën fije-fije atë që e ka tjerrë fort…!″ (en-Nahl, 16/92)
Ato që istikametin e përvetësojnë deri në atë shkallë sa ai të bëhet pjesë e jetës së tyre, janë të përmendur në Kur’an në mënyrë të drejtë për drejtë: ″Me të vërtetë, atyre që thonë: ″Zoti ynë është Allahu″, e pastaj vazhdojnë të vendosur në rrugën e drejtë, do t’u zbresin engjëjt (para vdekjes) e do t’u thonë: ″Mos u frikësoni e mos u pikëlloni! Dhe gëzojuni xhennetit që ju është premtuar.″ (Fussilet, 41/13) ″Pa dyshim, ata që thonë: ″Zoti ynë është Allahu!″ dhe pastaj qëndrojnë në rrugën e drejtë, nuk do të kenë arsye për t’u frikësuar e as për t’u dëshpëruar (kur t’u vijë vdekja).″ (el-Ahkaf, 46/13 ) ″Ata do të jenë banorë të Xhennetit, ku do të qëndrojnë përgjithmonë, si shpërblim për atë që kanë punuar.″ (el-Ahkaf, 46/14) Në të dy ajetet flitet për mbrojtjen dhe ruajtjen nga frika për njerëzit që do të qëndrojnë në rrugën e drejtë (istikamet). Simbas Kur’anit të mbrojtur dhe të ruajtur nga frika janë miqtë e Allahut (xh. sh.). Ebu Bekri istikametin e përkufizon si largësia ndaj ortakërisë së Zotit, Umeri si të vepruarit në përputhje me urdhrat dhe ndalesat e Allahut (xh.sh.), Uthmani si të vepruarit larg hipokrizisë, Aliu si të qenit i drejt dhe i rregullt, i pagabueshëm në vepër, në fjalë dhe në thelb. Të arrish në këto shkallë besimi nuk është e kollajtë.
Njeriu në rrugën e jetës kur praktikon rregullat që i mësohen has disa presione të brendshme dhe të jashtme. Një ndër presionet kryesore të brendshme është egoja e tij. Egoja e shtyn atë të mendojë vazhdimisht të nxjerrë unin në sipërfaqe, ta bëjë atë pikë referimi. Disa nga trysnitë e egos janë epshi, pozita dhe fama. Këto dobësi dalin NË RRUGËN E DREJTË Hasan Kamil Jëllmaz furishëm atëherë kur njeriu sprovohet me pasuri, me pozitë, etj. Në ajetin në të cilin Allahu thotë: ″Kur njeriu begatohet ai humb çdo lloj kontrolli″ vërehet se kur njeriut i dhurohet për pak kohë pasuri apo pozitë ai fillon të bëhet abuzues dhe shkelës i rregullave të etikës dhe moralit. Edhe pse hallalli dhe harami janë të qartë, në këto ditë sprove, ato ngatërrohen me njeri-tjetrin. Të përfitosh me idenë se sa është duke rrjedhur ujë nga çezma, ta mbushi kovën time…Në këtë mënyrë gjërat që ishin të turpshme e të neveritshme fillojnë e marrin hijeshi e bukuri. E keqja më e frikshme e nefsit (unit) është arritja e tij deri në mbrojtjen e së keqes. Me të vërtetë kur njeriu përlyhet me haram, atij fillon t’i largohet neveria ndaj tij, koha që kalon në haram, fillon t’i duket e këndshme. Një dobësi tjetër e njeriut përveç pasurisë dhe pozitës është edhe ndikimi reciprok në marrëdhëniet e gjinive të kundërta. Nëse një marrëdhënie shkel kufijtë e vendosur, atëherë lumturia humb si në këtë ashtu edhe në botën tjetër.
Le të mendojmë pak rreth sures Nasër e cila sugjeron pendesën dhe madhërimin e Zotit me zemër në kohë të mira e të begata. ″Kur të vijë ndihma e Allahut dhe çlirimi (i Mekës) dhe t’i shohësh njerëzit duke hyrë në fenë e Allahut grupe-grupe, atëherë madhëroje me falënderim Zotin tënd dhe kërko falje nga Ai; se Ai është vërtet Pranues i madh i pendimeve.″ Njeriu pandeh fuqinë e tij si dhe atë të njerëzve që e rrethojnë dhe pastaj bie në gabime dhe rrëshqet në mënyrë të papritur. Ky është edhe një ndër problemet themelore të njeriut të sotëm. Mashtrohet nga begatitë dhe pozita që ka duke harruar se ato janë të përkohshme. Harron shumë shpejt se ne jemi udhëtar…drejt një bote të pafundme. Pse harruam Ahiretin? Le të hedhim një shikim mbi gjendjet që nuk duhet të ndodhen tek një njeri që beson në botën tjetër. Përhapja në masë e një gjëje a e bën atë të lejuar? A duhet të na duket i drejtë arsyetimi ″ Çfarë të bëjmë, të gjithë kështu veprojnë″? ″Ne nuk mund të jemi vazhdimisht dhe plotësisht në rrugën e drejtë ″ dhe të tjera si këto janë vetëm pretekste qesharake. Ne duhet ta ruajmë qëllimin tonë për të qenë në istikamet pasi një gjë e cila nuk kuptohet dhe praktikohet krejtë- sisht nuk duhet lënë tërësisht.
Për të arritur perceptimin dhe praktikimin e plotë të islamit duhet ndihma dhe mirësia e Allahut. Mirëpo ndihma dhe frymëzimi është në raport të drejtë me qëllimin dhe përpjekjet e njeriut. Ashtu sikurse njeriu që është duke u përpjekur t’i bie shënjit pavarësisht se nuk i bie atij, ai i afrohet në mënyrë të vazhdueshme. Ashtu edhe rrugës së drejtë duhet t’i afrohemi në më- nyrë të vazhdueshme me përpjekjet tona pa u dorëzuar asnjëherë. Nëse nuk veprohet kështu atëherë mund të shfaqet rreziku i deformimit të nijetit dhe veprës. Istikamet është qëndrimi me sinqeritet para Allahut dhe në të vërtetën e mbajtjes së besës ndaj Tij. Ai është shpirti ku gjallërohen të gjitha gjendjet. Me fjalë të tjera çka shpirti është për trupin, ajo është edhe istikameti për veprat. Ashtu sikurse trupi pa shpirt nuk jeton ashtu edhe vepra pa istikamet është e vdekur. Pa istikamet nuk shumëfishohen veprat, pa të edhe gjendjet nuk janë të shëndosha. Të braktisësh përgojimin është istikameti i fjalës, largimi nga bidati është istikameti i veprimit, lërja e mefshtësisë është istikameti i veprimit. Sa bukur e shpjegon Ebu Bekir Shibliji istikametin, koncept ky i cili së bashku me konceptin e Ahiretit ishin shkrirë tërësisht në jetën e tij. Ai thotë: ″Istikamet do të thotë të dëshmosh ndodhinë e Kiametit dhe përballjen tënde me Allahun kur ti akoma je në jetë, i gjallë.″ Të gjitha mirësitë gjejnë perfeksionin në istikamet. Kur ai nuk është mirësitë nuk janë më të tilla. Në Kur’an thuhet se mbi poseduesit e istikametit do të derdhen ujërat e mëshirës. ″Sikur të qëndronin në rrugën e vërtetë (istikamet), ne do t’u jepnim ujë të bollshëm″. Një ditë Profeti (a.s.) tek po rrinte me shokët e tij, vizatoi një vijë të drejtë dhe pastaj në krah të saj vizatoi disa vija të tjera. Duke treguar vijën kryesore ai lexoi ajetin ″Kjo është rruga ime e drejtë″ (el En’am, 153). (Ibn Maxhe, Mukaddime, 2). Nga ajeti dhe hadithi i mësipërm Muhiddin Arabiu gjykon se istikameti është vija e jetës së Muhamedit (a.s.), ai flet për istikametin Muhamedian. Gjithashtu duke u nisur nga ajeti ″Zoti im është në rrugën e drejtë″ ai zbulon edhe istikametin hyjnor. Sepse ajeti që flet për istikametin hyjnor është vazhdim i ajetit “S’ka asnjë gjallesë që të mos jetë nën pushtetin e tij″ (Hud, 11/56). Prandaj në këtë univers ka një istikamet profetik dhe njerëzor që është një vijë juridike sipas modelit profetik dhe një istikamet qenësor të ndërtuar me ligjet hyjnore. Njeri i plotësuar është ai që i arrin të dy këto istikamete.
Autori: Hasan Kamil Jëllmaz
Përshtati: Kushtrim Guraj
© Opoja.net
