Mr. Ramazan Fetahu
Platoni thotë: Shpirti është si një shtet i vogël, në të cilin gjëja më e keqe që mundë ti ndodhë është lufta civile (pikërisht ky është rreziku më i madhë për çdo shtet). Konflikti i brendshëm i shpirtit nihet nga të gjithë si një mosmarrveshje mes pasioneve që kanë të bëjnë me karakterin tonë dhe vetkontrollit të arsyeshëm . Platoni kur flet për shtetin ideal në mënyrë figurative flet për njeriun ideal i cili do të krijojë shtetin ideal. Të ndërtosh një njeri do të thotë të ndërtosh një botë të tërë. Ramazani është një alternativë për ndërtimin e njeriut ideal.
Ramazani është një shkollë e cila e vendos njeriun në kallëpet e tija morale dhe e zbret në thellësinë e tij ontologjike në të cilët edhe është krijuar. Ai vendos linjën e drejtëpërdrejtë me qenien. Atë e ngritë në piedestalet më të larta morale. Pascal Bruchkner iu drejtua një formule të efektshme për të përkufizuar ndjenjën aktuale të autoriteteve katolike ndaj Islamit, (kjo ishte): “Zilia e Ramazanit”, si dhe vlenë të përmendet fjala e Gjon Palit II në lidhje me praktikën e Ramazanit ku thotë: Një shembull bindjeje ndaj vullnetit hyjnor, provë e rëndesisë së lutjes dhe disiplinës dhe një dëshmi thjeshtësie asketike në përdorimin e pasurive të kësaj bote” Papa i ofronte një model grigjës së tijë të hutuar nga “të mirat e kësaj bote” dhe, në të njëjtën kohë, i propozonte Islamit një program uniteti e veprimi: t`ia ofronte këto vlera “njerëzimit si alternativë fetare ndaj joshjeve të pushtetit, të parasë dhe të kënaqësive mondane .
Islami përmes mekanizmit të Ramazanit është në gjendje ti ofrojë botës një platformë hyjnore për stabilizimin e jetës morale-etike. Nga siguria ontologjike deri te problemet ekologjike dhe liria. Ahmed Davutoglu përmend një varg sëmundjesh që e kanë kapluar botën përendimore në veqanti por edhe pjesët tjera në përgjithësi. Që nga problemet epistemologjike, kriza ontologjike dhe ajo morale, ekologjia, liria etj. Ramazani në këtë drejtim është një sinjal se ka ilaq për ti ofruar botës.
Epistemologjia- Presupozimi i filozofisë perëndimore se e vërteta përfundimtare mundë të arrihet vetëm përmes mendjes dhe përvojës pa marrë për bazë shpalljen krijoi një “fe pa zot” me rituale “antifetare”.
Njeriu modernë duke marrë për bazë mendjen krijoi gjithashtu një filozofi antropocentrike ku gjithçka sillej rreth tij. Kështu lindën ideologji si pozitivizmi, marksizmi, racionalizmi të cilat si objekt studimi morën vetëm mjetet empirike të cilat mund ti nënshtroheshin analizave racionale, duke mohuar dhe quajtur jo shkencore çdo gjë e cila ishte jashtë mendjes. Është e pamudnur të shihet zjarri por të mohohet ngrohja.
Që nga mesjeta, periudha e ndarjes së fesë nga shteti, perëndimi u fut në një kaos epistemologjik. Me zhvillimin e shkencës dhe teknologjisë hendeku i kaoisit vetëm zgjerohet sikurse thotë Huserl:“Vendet Evropiane janë të sëmura dhe kanë nevojë pë çdo llojë terapie” apo vlen të përmendet kriticizmi i Scheler drejtuar epistemologjisë së shek XIX për arsye të theksit mbi refuzimin për ti dhënë shkencës para-famë njohëse krahasuar me besimin dhe metafizikën . Në bazë të këtij sistemi të mendimit dhe kësaj ideologjie u zhvillua edhe teoria e Fukajamës për “fundin e historisë”, e cila zhvilloi idenë e konfliktit vetëm për të mbajtur sigurinë e vendeve evropiane .
Në Islam Zoti, bota dhe njriu, ecin paralel dhe kanë lidhje reciproke me njëri tjetrin. Burimet e dijes përveq arsyes dhe përvojës është edhe shpallja. Maturidiu thotë: “Ajo çka konsiderohet e mirë sipas mendjes dhe intelektit është e mirë edhe sipas shpalljes ”.
Mendja në gjuhën arabe quhet “Akl” që vjen nga rrënja e fjalës “K-L” që do të thotë “Lidhje”pra mendja është lidhje mes njeriut dhe Zotit. Përmes mendjes njeriu integrohet në cilësine e Zotit “ILM” dhe bëhet “Një” me të. Nën hijen e shpalljes arsyeja përdoret si mjet për ti sqaruar të vërtetat fetare dhe rrugë për të arritur deri te dija e shëndoshë dhe përfundimtare . Njohësit Islam (arifët) – arsyen e liruar nga shpallja e kanë quajtur “këmbë druri” e cila nuk të ndihmon të ngjitesh në malin e akulltë të transcendencës. Dielli i Shpalljes (Kurani) është ai që e shkrinë akullin në të cilin lundron mendja njerëzore.
Kurani ka zbritur në muajin Ramazan në natën e Kadrit. Muaji i Ramazanit shënon pikën fillestare të kontaktit të shpalljes me njeriun dhe vendosjen e relacionit epistemologjik të njeriut me Zotin. Meçenëse kjo praktikë ka qenë edhe te popujt e kaluar që nga Ademi a.s nënkuptojmë se njeriu dhe metafizika janë kalitur me këtë ibadet.
Gjatë Ramazanit praktika Pejgamberike e mukabeles (leximit të kuranit), është edhe prirje drejtë qasjeve të reja epistemologjike dhe filozofike islame. Dihet se mrekullia e Kuranit nuk qëndron në rregullat gramatikore apo në shkronja dhe harfe por në praninë hyjnore brenda tij. Ramazani si muaj i mëshirës dhe rahmetit si dhe i vetë mohimit dhe sakrificës është një rast i veqantë i freskimit të dijeve universale. Meqë Kurani ka zbritur në Ramazan atëherë për çdo Ramazan ai i zbulohet botës në forma të ndryshme.
Siguria Ontologjike- Ramazani i siguron njeriut sigurinë e plotë ontologjike. Siguri kjo të cilën e ka humbur perendimi dhe si pasoje eshte paraqitur kriza e thellë morale. Shkak i humbjes së ndjenjës ontologjike është harresa e jetës ne botën e përtejme.
Filozofia e Ramazanit ka një strukturë e cila thuajse e tëra është e fokusuar në të vërtetat e botës tjetër. Sipas literatures islame (ajet, hadith) e vetmja çështje e cila absolutisht i përket Allahut xh.sh është agjërimi. Permes tij njeriu vendos linjë të drejtpërdrejtë me Zotin.
Krahasimi i Ramazanit me jetën e përtejme njeriun e vendos në dimensionin metafizik duke e lënë të vetmuar vetem me Zotin e tij. Eskatologjia luan një rol të madhë në përmirsimin e jetës në tokë. Pikërisht ramazani është ura lidhëse me kësaj dhe botës tjetër.
Pejgamberi a.s thotë:
-Ai i cili agjëron një ditë për hirë të Allahut, Ai do tia largojë fytyrën e tij nga zjarri i xhehnemit për 70 vjet.
-Agjëruesi ka dy gëzime: Kur bënë iftar dhe kur takon Zotin e tij.
-Agjërimi është për mua dhe unë shpërblej për të.
-Era e gojës së agjëruesit te Allahu është më e mirë se sa era e parfumit.
-Agjërimi është mburojë nga zjarri.
Keto edhe shumë praktika të tjera që nga falja e teravive, itikafi, dhe adhurimet e shtuara gjatë ramazanit janë shembulli i vlerës së tij në ngritjen e vetëdijes njerëzore.
Kriza Morale- Institucioni i familjes është institucioni me elementar dhe me i rëndësishem në ndërtimin e një shoqërie. Kurse shkatërrimi i familjes llogaritet nga dëmtimet më të mëdha që mundë ti ndodhin asaj shoqërie. Islami e ka lejuar martesën dhe e ka ndaluar jetën intime jashtë martesore. Ajo përveç se sjell të liga në këte botë por edhe në tjetrën. Prandaj edhe në këto çështje islami është i qartë dhe parasheh dënime të ashpra. Perëndimi përjeton krizën e kaosit në familje dhe shthurrjen morale sidomos te gjenerata e re.
Ramazani në këtë relacion luan një rol të rëndësishëm në rregullimin e këtij problemi moral-etik. Pejgamberi a.s nje nje rast i këshilloi të rinjët të cilët nëse nuk kishin mundësi të martoheshin të agjëronin ramazan. Ramazani njeriun e largon nga ndjenja e epshit dhe kënaqësise momentale dhe e fut ne rrugen e kenaqesise se perjetme dhe absolute.
Problemet ekologjike – Shekujt e fundit bota po merret edhe me krizën e ndotjes ekologjike, krizë kjo e cila kanos seriozisht vazhdimesinë e jetës në tokë. Mbase ne toke gjithmone kane esksistuar bote te ndryshme si ajo shtazore dhe bimore por nuk ka pasur probleme ekologjike. Automatikisht problemi qendron ne faktoret artificial. S.H.Nasr është ndër filozofët bashkëkohorë dhe në problemet e metafizikës e ka shtuar edhe problemin e ekologjisë. Ai thotë se ky është problem i brendshëm i njeriut. Ndotja ekologjike nuk është gjë tjetër përveçse ndotje e shpirtit të njeriut e cila pasqyrohet jashtë . Sikurse potencuam më lartë se njeriu është botë brenda botës.
Ramazani në këtë aspekt është faktor thelbësor në përmirsimin dhe pastrimin e shpirtit nga gjërat tjera perveç Zotit. Praktika e I`tikafit dhe vetmisë nga tjerat gjëra perveç me Zotin njeriun e pais me norma të larta hyjnore. Pasi se dhe shpirti ka natyrë hyjnore.
Aspekt tjeter eshte se edhe konsumimi i reduktuar i ushqimeve gjatë ramazanit implikon edhe mundësinë më të vogël të ndotjes së natyrës. Gjithashtu praktika e sadakasë vendos një balancë socilale në mes njerëzve dhe e mbyll mundësinë e shpërdorimit të panevojshëm.
Liria- Njeriu asnjëhere nuk mund të jetë i lirë derisa nuk e ka lirine ndërgjegjësore. Lira e plotë është liria ontologjike. Ajo e bënë njeriun rob të Zotit dhe askujt tjetër. Dita ditës fusha e lirisë së veprimit po ngushtohet. Me zbulimet shkencore perëndimi mendoi se e zgjidhi problemin e lirisë por ndodhi e kundërta, liria e uzurpoi njeriun. Nëse në të kaluarën është përdorur skllavi për punë me kusht që zotëria të ishte i lirë sot po përdoret makina si sinonim i skllavit. Por a ndodhi kështu ? Me shpikjen e makinerisë, robotëve, armëve, raketave të ndryshme ai u bë rob i tyre. Makineria ia uzorpoi lirinë njeriut, ajo zvogloi edhe fushën e mendimit dhe njeriu modernë nuk është më i lirë të mendojë.
Ramazani është metoda e ngritjes së shkallës së vixhilencës në Zotin. Kjo vixhilencë sjellë edhe lirinë morale të njeriut. Robëria ndaj Zotit është shkalla e fundit e lirisë njerëzore. Jeta nën prezencën hyjnore tret çdo aktivitet tokesore. Njeriun e vendos në dimensionin metafizik edhe pse është pjesë e kësaj bote.
Sëmundjet të cilat i përjeton bota sot, përmes platformës së Ramazanit mundë ti kurojë dhe të sjellë paqën absolute ashtu sikurse thotë Pejgamberi a.s -”Agjëroni që të shëroheni”. Shërimi jo çdo herë ka kuptimin e shërimit fizik sepse sëmundjet shpirtërore janë më të rënda.
Autor: Ramazan FETAHU,
Prizren
