Amaneti është karakteristikë
e moralit të bukur dhe themel i fesë islame.Është farz dhe detyrim i rreptë,të
cilinmuslimanët ia kanë rekomanduar vazhdimisht
njëri-tjetrit, duke kërkuar nga Allahu që t’iu mundësojë ta ruajnë atë dhe mos
ta tradhtojnë. Para se të niseshin në udhëtim, ata i thonin njëri-tjetrit: “Allahu
ta ruajtë fenë tënde,amanetin tënd dhe përfundimin e veprave të tua.”(Tirmidhiu)
Seamaneti është
virtyt i vërtetë, dëshmon edhe fakti se ai ishte cilësi e të gjithë pejgamberëve
të Allahut. Është e ditur se Muhamedi (savs), para pejgamberllëkut ishte i
njohur me pseudonimin ‘el-Emin’ ’(i besueshmi), e gjithashtu edhe pejgamberët
e tjerë, siç është Musai (a.s.), për të cilin njëra nga vajzat e Shuajbit
(a.s.), kur ai duke ikur nga Faraoni, u vendos në Medjen, ku jetonte Shuajbi,
tha:“O babai im, merre këtë njeri në shërbim, se – me të vërtetë, i forti
dhe i besueshmi, është më i mirë që ta marrësh në shërbim.”(el-Kasas, 26)
Pejgamberi ynë
(savs), ka kërkuar mbrojte tek Allahu nga uria dhe tradhtia e amanetit, sepse e
para e shkatërron jetën e kësaj bote, kurse e dyta e shkatërron fenë, parimet
sublime dhe sjell mjerim për të dyja botët.
Muhamedi (savs), ka
thënë: “Nëse ke katër gjëra, atëherë mos u brengos për ato që ju
kalojnë nga dynjaja: (1) ruajtja e amanetit, (2) fjala e vërtetë, (3) morali i
bukur dhe pasuria hallall.” (Ahmedi)
Gjithashtu, ka thënë:“Mos
e admironi zhurmën e askujt (kur bërtet dhe flet për drejtësi me plot gojën,
por nuk është i tillë), por admironi atë që e përmbush amanetin dhe që e
ruan nderin e tjetrit, ai është njeri i vërtetë, ai është njeri i vërtetë!”
Një shoqëri ku
respektohet amaneti ajo është shoqëri e shëndetshme, e sigurtë, e lumtur dhe me
prosperitet dhe anasjelltas, një shoqëri ku mungon amaneti, në të cilën
njerëzit nuk kanë besueshmëri, në të cilën njerëzit janë të prirur për
mashtrim, ryshfet, korrupsion, tradhti të amanetit, është e dënuar me pasiguri,
ngecje dhe kriza të përgjithshme sociale.
Shembulli shoqërisë
së shëndetshme dhe të prosperuar është shoqëria islame, veçanërisht ajo e kohës
së Muhamedit (savs), dhe katër halifëve të drejtë, kur amaneti ishte shenjë
mbrojtëse e moralitdhe sjelljes shoqërore. Këtë e dëshmojnë edhe shembujt që do
t’i theksojmë.
****
Nuk kam nevojë të
jem gjykatës i njerëzve që e mbajnë amanetin
Në kohën e halifatit
të Ebu Bekrit (r.a.), gjyqësori iu besua Omerit (r.a.). Pas një viti që mori
përsipër këtë funksion përgjegjës, Omeri (r.a.), i kërkoi Ebu Bekrit (r.a.), që
ta largonte nga ai funksion. Ebu Bekri (r.a.), u befasua nga kjo kërkesë e Omerit
(r.a.) dhe e pyeti:‘O Omer, a mos je mërzitur ta bartësh këtë
përgjegjësi, andaj po dëshiron të shpëtosh prej saj?’
Omeri (r.a.), u
përgjigj:‘Jo, por për diçka tjetër. Ja, kaloi një vit, kurse unë nuk kam
pasur asnjë proces gjyqësor të muslimanëve para meje.Prandaj, nuk kam nevojë të
jem gjykatës në një komunitet ku çdo besimtar i di të drejtat dhe detyrimet e
veta dhe sillet me përgjegjësi.’
Pra, ajo ishte një
shoqëri në të cilën njerëzit i besonin njëri-tjetrit, shoqëri në të cilën
secili individ kërkonte t’i përmirësojë marrëdhëniet midis muslimanëve, shoqëri
që i njihte detyrimet e saj dhe i përmbushte ato, gjithashtu i njihte edhe të
drejtat e saj dhe i ushtronte ato, pa asnjë problem dhe pa nevojë për procedura
dhe procese gjyqësore.
****
Po çka do t’i them
unë Allahut në Ditën e Gjykimit?
Shembulli i
mëposhtëm nuk është më pak mbresëlënës. Përkatësisht, raportohet se Abdullah
ibn Omeri kishte hasur një shërbëtor (rob), i cili i ruante delet e zotërisë së
tij. Ai deshi ta provonte besnikërinë dhe përgjegjësinë e tij, dhe e pyeti
bariun: ‘A do të ma shesësh një dele që ta therim dhe ta hamë me shoqërinë
time?’
Bariu u përgjigj: ‘Unë
jam bari, të cilit i është besuar kopeja për ruajtje, nuk jam pronar i deleve
dhe nuk disponoj me to.’
Ibn Omeri, vazhdoi:
‘Thuaji pronarit të deleve se një dele e ka ngrënë ujku, dhe kështu do të
arsyetohesh.’
Bariu e pyeti: ‘Po
çka do t’i them unë Allahut, kur të më pyes për delen në Ditën e Gjykimit?’
Kur e dëgjoi këtë,
Ibni Omeri ia plasi vajit dhe pastaj e bleu atë bariun (robin) nga pronari i
tij dhe e liroi, duke i thënë: ‘Unë, në emër të Allahut, po të liroj në dynja,
dhe i lutem Allahut, që të të lirojë ty nga vuajtja dhe ndëshkimi në ahiret.’
Kishte aq shumë
besim mes tyre sa që ishin të gatshëm të ia besonin njëri-tjetrit, jo vetëm pasurinë
dhe famën, por edhe jetën e tyre, të bindur se askush prej tyre nuk do ta
tradhtonte amanetin.
****
Konkretisht,
raportohet se dy të rinj e sollën një njeri para halifit Omer (r.a.), kështu që
Omeri i pyeti: ‘Pse e sollët këtu?’
Ata u përgjigjën: ‘Ky
njeri e vrau babanë tonë dhe ne po kërkojmë ndëshkimin e tij.’
Omeri e shikoi
njeriun dhe e pyeti: ‘A është kjo e vërtetë?’
‘Po’, u
përgjigj ai, – ‘ne patëm një grindje dhe unë i zemëruar e godita me një gur në
kokë dhe e mbyta.’
Omeri (r.a.) i tha: ‘A
e din ti se ndëshkimi i sheriatitpër mbytje, është me mbytje?’
Njeriu u përgjigj:‘Unë
e di, o udhëheqësi i besimtarëve, por unë kam fëmijë të vegjël që jetojnë në
shkretëtirë. Ata nuk kanë askënd tjetër përveç meje, kështu që nëse mund të më
lirosh të shkoj dhe t’u them atyre se nuk do të kthehem dhe të gjej kush do të
kujdeset për ta.’
Omeri i pyeti të
rinjtë: ‘A doni ta falni?’
Ata u përgjigjën: ‘Jo’,
ai embyti babanë tonë padrejtësisht dhe duhet të mbytet.’
Pas kësaj, Omeri
(r.a.), i tha:‘Atëherë nuk mund të të lejoj të shkosh, sepse ekziston
mundësia që ti të mos kthehesh,përveç nëse gjen dikë që do të garantojë për ty,
përkatësisht, nëse ti nuk kthehesh, ai të jetë zëvendësues për ty.’
Njeriu sapo erdhi
nga shkretëtira, nuk e njihte asnjë nga muslimanët e pranishëm. Ai u afrua dhe
i shikoi ata, pastaj e shikoi Ebu Dherrin (r.a.), dhe tha: ‘Ky do të
garantojë për mua.’
Omeri e pyeti Ebu Dherrin
se a pranon të ishte zëvendësim për atë njeri, dhe ai u përgjigj pozitivisht, duke
thënë:‘Ai më zgjodhi mua midis gjithë këtyre njerëzve dhe unë nuk do ta
zhgënjej.’
Burri kërkoi tri
ditë kohë që të shkonte e të kujdesej për fëmijët e tij dhe të kthehej përsëri,
dhe Omeri e lejoi.
Kaloi dita e parë
dhe të dytë, pastaj erdhi dita e tretë. Njerëzit ishin në pritje të kohës dhe
momentit të ekzekutimit (të rënë dakord) të dënimit për vrasjen e një njeriu të
pafajshëm. Në veçanti, kjo pritje zgjati për Ebu Dherrin. Po prisnin, por njeriu
nuk u paraqit. Dhe kur të gjithë menduan se ai nuk do të vinte, dhe se në vend
të tij do të ekzekutohej Ebu Dherri, ata e panë pluhurin sesi ngrihej, nga
drejtimi, nga i cili duhej të vinte njeriu. Pasiqë u afrua, atyre ju bë e qartë
se ishte ai, dhe filluan të këndonin tekbire me zë të lartë. Kur njeriu u ndal
para halifit Omer (r.a.), ai iu drejtua dy të rinjve dhe i pyeti: ‘A doni ta
falni këtë njeri, apo do të mbytet?’
Ata u përgjigjën: ‘Ne
po e falim atë!’
****
Për dallim nga
shembujt e përmendur dhe të pa përmendur, në shoqërinë tonë gjendja është plotësisht
e kundërt. Në ditët e sotme në mesin e muslimanëveamaneti është zhdukur, nuk ka
besueshmëri, nuk ka moral dhe njerëzillëk. Është sikur po jetojmë në kohën të
cilën e ka paralajmëruar Pejgamberi (savs), duke thënë:“Njeriu do të flejë
dhe nga zemra e tij do të shkulet amaneti, nga i cili do të mbetet vetëm gjurma
si njolla në letër. Pastaj, ai do të flejë përsëri dhe do t’i shkulet amaneti,
nga i cili nuk do të mbetët asgjë përveç gjurmës si flluskë në dorë. Dhe
njerëzit do të agojnë duke i punuar punët e tyre të përditshme, ata do të bëjnë
kontrata, por asnjë amanetin nuk do ta përmbushë. Kur njerëzit të dëgjojnë për
një njeri besimtar, do të flasin për të dhe do të thonë: ‘Në këtë dhe atë vend
jeton një njeri, i cili epërmbush amanetin.’”
Atëherë, pra, si
mund të presim prosperitet, lumturi dhe siguri kur e kemi humbur vlerën dhe
virtytin, që është bazë e jetës së mirë në këtë botë, dhe shpëtim në botën e
ardhshme, për të cilën aludojnë fjalët e Pejgamberit (savs): “Amaneti dhe
lidhjet familjare ndodhen anëve të urës së Siratit, kështu që kush i mban
lidhjen familjare dhe e përmbush amanetin, do të kalojë mbi urë, ndërsa kush i
tradhton dhe neglizhon ato, nuk do të mund të kalojë.” (Muslimi)
Përkthim: Miftar Ajdini
